Nauczanie rówieśnicze [Peer learning]

W dwóch słowach

Nauczanie rówieśnicze jest metodą, w której nauka odbywa się poprzez wymianę wiedzy i umiejętności rówieśników. Cieszy się coraz większym uznaniem na wyższych uczelniach ze względu na interaktywny i angażujący charakter. Strategia ta uznawana jest za skuteczną i korzystną dla studentów w procesie pozyskiwania wiedzy, kształtowania umiejętności i postaw oraz ze względu na rozwój umiejętności działania i współpracy. Umożliwia kształtowanie ważnych kompetencji z punktu widzenia pracy zespołowej, przydatnych nie tylko w trakcie kształcenia, ale również w późniejszym okresie – w pracy zawodowej.

W kontekście zajęć dydaktycznych wyróżnia się następujące modele nauczania rówieśniczego:

peer tutoring i proctoring – w tym modelu bardziej doświadczony student (mocniejszy) uczy mniej doświadczonego rówieśnika (słabszego),
peer tutoring – mocniejszy student pomaga zrozumieć zagadnienia grupie studentów, proctoring – studenci pracują w parach, mocniejszy student jest sparowany ze studentem słabszym i pomaga mu w przyswojeniu tematu,
surogate teaching – w tym modelu starszy student uczy młodszego (np. studenci “magistranci” uczą studentów pierwszorocznych),
collaborative (cooperative) learning – przydzielanie studentów do pracy nad wspólnymi projektami; ten model zakłada, że nie ma studentów słabszych i mocniejszych – każdy ma szansę zdobyć jakąś cząstkę wiedzy i podzielić się nią z innymi,
reciprocal peer tutoring – w tym modelu studenci pracują w parach, dostają fragment tekstu oraz pytania i/lub zagadnienia, o które musi zapytać studenta ze swojej pary.

Badania poświęcone tzw. efektowi rówieśników (peer effect) są prowadzone do dzisiaj. Ich wyniki pokazują, jak istotną rolę mają rówieśnicy w zakresie motywowania, rozbudzania pasji edukacyjnych, wzrostu odpowiedzialności i zaangażowania w proces edukacyjny czy rozwijania umiejętności współpracy i interakcji społecznych.

Do jakich form zajęć pasuje?

Możesz wykorzystać nauczanie rówieśnicze jako metodę/technikę dydaktyczną w ramach zajęć grupowych lub projektowych ze studentami.

Peer learning w tym kontekście rozumiany jest jako nauka poprzez wymianę. Studenci pracując w grupach mają możliwość wzajemnej wymiany informacji, wiedzy i umiejętności, a współpraca daje im szansę odniesienia się i porównania kompetencji rówieśników.

Przykład

Nauczanie rówieśnicze na przykładzie zajęć audytoryjnych z przedmiotu METODY OBLICZENIOWE I PLANOWANIE EKSPERYMENTU na 5 semestrze studiów stacjonarnych I stopnia. Temat zajęć: Wykorzystanie metod numerycznych w rozwiązywaniu zagadnień technicznych opisywanych równaniami różniczkowymi zwyczajnymi pierwszego rzędu

Autorka przykładu: Katarzyna Suder-Dębska, WIMiR AGH

I. Plan ćwiczenia

2 tygodnie przed zajęciami studenci otrzymują temat zajęć, na które mają się przygotować od strony teoretycznej, czyli

co to są równania różniczkowe zwyczajne I rzędu (RRZ)?
co opisuje się takimi równaniami?
jakie metody numeryczne służą do rozwiązywania tego typu równań oraz czym się charakteryzują?

Zadanie mogą wykonać w oparciu o notatki z wykładów lub o odpowiedni rozdział w podręczniku polecanym na pierwszych zajęciach z przedmiotu.

Na platformie UPeL mają udostępnione materiały wspomagające przyswojenie zagadnień

przykładowe zadanie wraz z rozwiązaniami w oparciu o różne metody;
kilka przykładowych zadań do samodzielnego rozwiązania, zadania typowo ”matematyczne” mające na celu zapoznanie się studenta z działaniem metody.

Studenci cały semestr pracują w stałych grupach, wobec tego i na tych ćwiczeniach będą pracować w grupach. Podział na grupy dokonał się na pierwszych zajęciach z przedmiotu. Ponieważ będą to kolejne zajęcia, to studenci są już poinstruowani, jakie elementy będzie zawierać ocena rówieśnicza – tylko krótkie przypomnienie podstawowych wytycznych. Przedstawiciele każdej z grup losują metodę, którą będą rozwiązywać zadanie.
Wydanie zadania (treść taka sama we wszystkich grupach) i komentarz do zadania. Zadanie ma charakter praktyczny. ( na punkty 3 i 4 – ok. 5 min.)
Rozwiązywanie zadań w grupach (ok. 30 min.).
Prezentowanie na forum całej grupy ćwiczeniowej procesu rozwiązania zadania wraz z omówieniem założeń i najistotniejszych etapów oraz uzyskanych wyników przez przedstawicieli poszczególnych grup. Na bieżąco ocena poprawności zaproponowanych rozwiązań przez prowadzącego (ok. 20 min.).
Podsumowanie wiadomości metodą Va Bank. Wyjaśnienie zasad gry. Cztery kategorie pytań: Teoria, Zastosowanie praktyczne, Kluczowe etapy oraz Wytyczne. Punktacja: 100, 200, 300 i 400. Trzy pola z ”Białymi flagami” – utratą kolejki. Każda z grup ma 1 minutę na udzielenie odpowiedzi. Po tym następuje podanie prawidłowej odpowiedzi przez prowadzącego oraz krótka dyskusja nad odpowiedzią podaną przez odpowiadającą grupę. (ok. 40 min.)
Planowane jest wykorzystanie tego typu aktywności na każdych zajęciach z przedmiotu, wobec tego nagrody: 1 miejsce – 2.0 pkt., 2 miejsce – 1.0 pkt., 3 miejsce – 0.5 pkt. Punkty następnie się sumują i dają w efekcie końcowym (na koniec semestru) ocenę z aktywności. Podsumowanie wyników. Polecenie wykonania oceny rówieśniczej członków swojej podgrupy oraz prac innych grup – realizacja i szczegółowe wytyczne na platformie UPeL po zajęciach stacjonarnych. Czas na wykonanie – do następnych zajęć. Wydanie tematu na kolejne zajęcia (ok. 5 min.).

II. Ocena rówieśnicza

Ocena rówieśnicza będzie dotyczyła zarówno kwestii merytorycznych, jak i samego procesu grupowego wewnątrz zespołu. Będzie wyrażona punktowo (w skali 0–5) oraz w formie opisowej. Studenci będą mieli ocenić takie aspekty, jak:

przygotowanie merytoryczne do zajęć;
zrozumienie zagadnienia;
twórcze zaangażowanie w pracę zespołu/kreatywność;
wywiązanie się ze swoich zadań w ramach zespołu;
wrażenie ogólne dotyczące współpracy z daną osobą.

Ocena rówieśnicza prac innych grup będzie dotyczyła kwestii merytorycznych. Będzie wyrażona punktowo (w skali 0–5) oraz w formie opisowej. Studenci będą mieli ocenić takie aspekty, jak:

czy materiał został zaprezentowany zrozumiale;
czy wszystkie niejasne elementy zostały wyjaśnione;
czy język prezentacji był poprawny (tzn. na przykład nie były używane kolokwializmy);
ogólne wrażenia dotyczące merytorycznego przygotowania zagadnienia.